تشییع جنازه به عنوان یک اتفاق به عنوان محل اجتماع دوستداران متوفی و حضور چهره های سرشناس حداقل در حافظه ما به میانه دهه 40 برمی گردد؛ وقتی تشییع غلامرضا تختی ورزشکار بزرگ کشورمان هزاران نفر را در پایتخت به خیابان ها کشاند.
تشییع پیکر مرتضی پاشایی بار دیگر نفوذ انکارناپذیر چهره های محبوب غیرسیاسی در بین مردم را به نمایش گذاشت. حضور مردم در مراسم بدرقه و وداع با پیکر پاشایی، چنان عجیب بود که ترافیک ناشی از آن بخشی از رفت و آمد در قلب تهران را برای ساعاتی مختل کرد. به همین بهانه سراغ همه چهره های محبوب غیرسیاسی رفتیم که در این سال ها مراسم تشییع شان با حضور گسترده مردم برگزار شد.
تشییع جنازه غلامرضا تختی
این اتفاق در دی ماه سال 46 رخ داد و هنوز پدران ما با شگفتی از حضور دردمندانه اقشار مختلف مردم در سوگ این ورزشکار بزرگ حرف می زنند.
یک سال قبل از این مرگ فروغ فرخزاد در 33 سالگی مجامع هنری ما را شوکه کرد. مرگ شاعر جسور در اوج جوانی و خلاقیت آن هم بر اثر یک حادثه تلخ اما او در اندازه های تختی از محبوبیت مردمی برخوردار نبود؛ با اینحال مراسم تشییع جنازه اش محل حضور چهره های سرشناس ادبیات ایران بود که در آن دهه پر رونق ترین عصر ادبی ایران را رقم زده بودند.
تشییع جنازه فروغ فرخزاد
در سال های پس از انقلاب بزرگترین مراسم تشییع به چهره های سیاسی و ملی اختصاص داشته که خود بحث جداگانه ای است و در اینجا نمی گنجد. تشییع شهدای هفتم تیر، 8 مرداد یا فرماندهان مشهور جنگ یا مهمتر از همه تشییع پیکر امام خمینی از مهمترین و بزرگترین حوادث جامعه معاصر بودند که برای روزها و گاه سال ها در یاد افکار عمومی باقی مانده اند.
در همین سال های اخیر مثلا مراسم تشییع پیکر آیت الله بهجت بیش از صد هزار نفر را به خیابان های قم کشاند اما در این گزارش فوکوس را بر چهره های هنری و ورزشی گذاشته ایم. چهره هایی که در افکار عمومی مردم ما جایگاه خاصی پیدا کرده اند. ابتدا از سال 64 شروع کنیم.
مراسم تشییع غلامحسین بنان چهره افسانه ای آواز ایرانی در خاطره ها مانده است. در اوج دوران جنگ، مرگ او بازتاب چندانی در رسانه ها نیافت اما حضور اکثر بزرگان فرهنگ کشور در مراسم تشییع او و آواز مشهور شجریان بر سر مزارش در حافظه فرهنگی کشور ثبت شده است.
در تاریخ معاصر مهمترین واکنش مردم به درگذشت مرحوم علی حاتمی مربوط می شود. کارگردان مشهور ایرانی و متخصص ساخت سریال ها و فیلم های بومی و ملی و با آن عشق بارزش به فرهنگ ایرانی در سال 1375 در میان بهت همگان بر اثر سرطان درگذشت. در آن روزگار مرگ او هر چند برای اهالی سینما که از وضع او مطلع بودند قابل پیش بینی بود اما برای دوستدارانش در دوران نبود فیس بوک و اینستاگرام و وایبر یک شوک به تمام معنا بود.
قریب 30 هزار نفر برای مراسم این مرد دوست داشتنی سینمای ایران جمع شدند که یکی از به یادماندنی ترین وداع ها با اهالی هنر و سینما بود. یک ادای دین دوست داشتنی. این اتفاق آذر 75 بود و حاتمی تنها 52 سال داشت و می خواست فیلمی از زندگی غلامرضا تختی بسازد.
تشییع جنازه خسرو شکیبایی
جالب است بدانید که به سختی عکسی از مراسم تشییع جنازه او در اینترنت وجود دارد و از دوران نقاهت مرحوم نیز عکسی در دست نیست. در آن دوران، مرگ اکران عمومی نداشت. در همین سال مازیار خواننده خوشنام ایرانی در 46 سالگی با حمله قلبی درگذشت اما تشییع جنازه اش در سکوت برگزار شد.
چهار سال بعد دو درگذشت پیاپی بار دیگر اهمیت مراسم تشییع جنازه را یادآور شد. ابتدا درگذشت محمد علی فردین همه را غافلگیر کرد. این بار هجوم دوستداران این بازیگر قدیمی دهه 40 اتفاق عجیبی بود. باز هم درعصر فقدان رسانه های اجتماعی اما در عوض در عصر وفور روزنامه های آن دوران که موجب شد خبر بلافاصله شیوع پیدا کند و هزاران نفر برای تشییع او بیایند. این اتفاق در فروردین 79 بود. چهار ماه بعد مرگ احمد شاملو بار دیگر یک مراسم تشییع جنازه را به یک اتفاق بدل کرد. در مرداد 79.
تشییع جنازه عسل بدیعی
در دهه 80 در دوران قدرت گیری و شیوع اینترنت و استفاده از یاهو مسنجر و البته اورکات این نوع مراسم کم کم به یک عادت خاص ایرانیان بدل شد. حضور در مراسم چهره های مشهور فرهنگ و ادب و همینطور ورزشی برای ادای دین به آنان و البته برای برخی هم ملاقات از نزدیک با بقیه مشاهیر. مرگ حسین پناهی در سال 83 و چندی بعد مرگ ناصر عبداللهی در سال 85 و درگذشت رسول ملاقلی پور در اسفند 85 ادامه بر این داستان بود و البته دردناکتر از همه مرگ پوپک گلدره در سن 25 سالگی در یک سانحه رانندگی.
تشییع جنازه سیمین دانشور
اما اتفاق مهمتر در سال 86 رخ داد. درگذشت قیصر امین پور شاعر توانا و مظلوم ایرانی موجی از همدردی گسترده و غیرقابل پیش بینی را به دنبال آورد تا مراسم تشییع او به یک اتفاق مهم در تهران بدل شود. امین پور به هنگام مرگ تنها 48 سال داشت.
در سال 87 مراسم تشییع خسرو خوب سینمای ایران یعنی خسرو شکیبایی ترافیک خیابان های مرکزی تهران را در صبح داغ تیرماه تهران بالکل مختل کرد. شکیبایی به هنگام مرگ 62 سال داشت.
تشییع جنازه ناصر حجازی
مرگ سلسله وار مشاهیر موسیقی ایرانی مثل استاد علی اکبر شهناز، پرویز مشکاتیان (آن هم در 54 سالگی)، همایون خرم و بالاخره محمدرضا لطفی لحظات دردناکی را برای هنر ایران طی پنج سال گذشته رقم زده بود و برای وداع با هر کدام از آنها هزاران نفر در خیابان کوچک جلوی تالار وحدت اجتماع کرده بودند.
در این دوران ادبیات ایران هم قربانیان مشهوری را به بستر سرد خاک سپرد، به خصوص دو سیمین بی همتا. ابتدا سیمین دانشور در اسفند سال 90 و سیمین بهبهانی در مرداد 93. در همین سال ها تئاتر نیز یک چهره مهم خود را از دست داد. حمید سمندریان در 81 سالگی که در تابستان 91 چشم از جهان بست و مراسم تشییع جنازه اش در تئاتر شهر حاشیه های نه چندان خوشایندی داشت.
تشییع جنازه روح الله دادشی
اما مهمترین و عمومی ترین مرگ این سال ها به ناصر حجازی بزرگ مرد ورزش ایران بازمی گردد. حجازی دروازه بان صریح اللهجه و افسانه ای بعد از یک دوره طولانی نبرد با سرطان در نهایت در خرداد 90 درگذشت. مراسم تشییع او به یک اتفاق بزرگ کشوری بدل شد و در نهایت به مراسم مفصلی در ورزشگاه آزادی مبدل گشت. پوشش تلویزیونی و شبکه های اجتماعی، درگذشت ناصر حجازی را بلافاصله به صدر اخبار رسمی کشور برد. مرگ علیرضا سلیمانی سنگین وزن محبوب کشورمان از دیگر مرگ های دردناک ورزشکاران ایرانی بود... در اردیبهشت 93.
مرگ روح الله داداشی قوی ترین مرد ایران در یک نزاع خیابانی و مرگ مغزی عسل بدیعی بازیگر محبوب سینما و تلویزیون ایرانی در فروردین 92 از حوادثی بود که مراسم تشییع جنازه پرشوری را به دنبال داشتند.
تشییع جنازه مرتضی پاشایی
اما با شیوع شبکه های اجتماعی و سلطنت اینستاگرام و وایبر و واتس آپ حالا درگذشت مرتضی پاشایی خواننده جوان کشورمان نشان داد که از این پس چنین حوادث دردناکی می تواند نه فقط در تهران خودمان که همزمان در بسیاری از شهرهای کشورمان به یک پدیده اجتماعی تبدیل شود. این حادثه؛ این همزمانی بدون فاصله عزاداری های انبوه در تهران و دیگر شهرها پدیده ای است که از این پس هر ضایعه از دست دادن چهره های مشهور فرهنگی و ورزشی را همراهی خواهد کرد.
منبع: روزنامه هفت صبح
